راه های شیوع و سرایت آبله میمون

آبله میمون یک بیماری ویروسی نادر است که از طریق تماس مستقیم با حیوانات آلوده یا انسان‌های مبتلا منتقل می‌شود. این بیماری می‌تواند از طریق تماس نزدیک با زخم‌ها، ترشحات بدن یا مایعات بدن منتقل شود. این بیماری عفونی نادر بوسیله ویروسی از خانواده آبله ایجاد می‌شود که عمدتاً در مناطق گرمسیری آفریقا شایع بوده است، اما در سال‌های اخیر شیوع آن در سایر نقاط جهان نیز گزارش شده است. در حال حاضر، درمان خاصی برای mpox وجود ندارد و درمان عمدتاً بر تسکین علائم و پیشگیری از عوارض تمرکز دارد.

 

راه های انتقال آبله میمون

 

راه های انتقال mpox مختص به تماس مستقیم با حیوانات آلوده، افراد مبتلا و قطرات تنفسی در تماس نزدیک و طولانی مدت فرد مبتلا خلاصه می شود.
انتقال از حیوان به انسان:
تماس نزدیک با حیوانات آلوده، مانند میمون‌ها، خارپشت ها ، خفاش ها، سنجاب‌ها و موش‌های صحرایی
تماس با خون، ترشحات بدن یا ضایعات پوستی حیوانات آلوده 
انتقال از انسان به انسان:
تماس مستقیم پوست به پوست با زخم‌ها یا دانه‌های آبله میمون
تماس با ترشحات بدن یا مایعات بدن فرد مبتلا
تماس با اشیاء آلوده، مانند لباس، ملافه یا سوزن
تماس نزدیک تنفسی، مانند سرفه یا عطسه

برخلاف بیماری دنگی که از طریق نیش پشه منتقل می‌شود و به راحتی با استفاده از انواع حشره‌کش‌ برقی قابل کنترل است، آبله میمون از طریق نیش پشه منتقل نمی‌شود. این تفاوت در روش انتقال، راهکارهای پیشگیری و کنترل این دو بیماری را به طور کامل از یکدیگر متمایز می‌کند.

 

علائم آبله میمون

 

 

علائم ام پاکس معمولاً طی یک تا سه هفته پس از تماس با ویروس ظاهر می‌شوند که دوره کمون ویروس می باشد. در دوره فعال بیماری که 2 تا 4 هفته طول می کشد و ممکن است علائم آبله میمونی شامل موارد زیر باشند.

1.    تب: تب بالا و ناگهانی یکی از اولین علائم است.
2.    سردرد: سردرد شدید و مداوم
3.    درد عضلانی: درد در عضلات بدن، به ویژه در پشت و پاها
4.    خستگی: احساس خستگی مفرط
5.    تورم غدد لنفاوی: تورم غدد لنفاوی در گردن، زیر بغل یا کشاله ران
6.   بثورات پوستی: بثورات پوستی معمولاً چند روز پس از تب ظاهر می‌شوند و به صورت لکه‌های قرمز کوچک شروع شده و سپس به تاول‌های پر از مایع تبدیل می‌شوند. این تاول‌ها معمولاً در صورت، کف دست‌ها و پاها، تنه و ناحیه تناسلی ظاهر می‌شوند.

 

مراحل پیشرفت بثورات پوستی در آبله میمون

1.    لکه: لکه‌های قرمز کوچک و صاف روی پوست ظاهر می‌شود.
2.    برجستگی: لکه‌ها به برجستگی‌های سفت و دردناک تبدیل می‌شوند.
3.    تاول: برجستگی‌ها به تاول‌های پر از مایع تبدیل می‌شوند.
4.    چرک: مایع داخل تاول‌ها کدر و چرکی می‌شود.
5.    پوسته: تاول‌ها خشک شده و پوسته‌پوسته می‌شوند.
6.    افتادن پوسته‌ها: پوسته‌ها می‌افتند و پوست جدیدی ایجاد می‌شود.

 

 

عوارض آبله میمون

 

در بیشتر موارد، آبله میمون یک بیماری خود محدود شونده است و افراد مبتلا به طور کامل بهبود می‌یابند. با این حال، در برخی موارد، ممکن است عوارضی مانند عفونت‌های باکتریایی ثانویه، التهاب مغز (انسفالیت) و مشکلات تنفسی رخ دهد.

 

پیشگیری از آبله میمون

 

 

پیشگیری از mpox نیازمند آموزش بهداشت به عموم افراد است تا با مراعات نکاتی مانند شستن دست ها و پوشیدن ماسک از گسترش بیماری جلوگیری شود در ادامه تشخیص زود هنگام بیماری و درمان سریع می تواند کمک کننده باشد. با تشخیص زودهنگام، می‌توان اقدامات لازم برای قرنطینه بیمار و قطع زنجیره انتقال بیماری انجام داد.

اجتناب از تماس نزدیک با افراد مبتلا: تا زمانی که تمام ضایعات پوستی بهبود نیافته‌اند، از تماس نزدیک با افراد مبتلا خودداری کنید.
شستن دست‌ها: به طور مرتب دست‌های خود را با آب و صابون بشویید، به‌ویژه پس از تماس با افراد بیمار یا سطوح آلوده.
استفاده از ماسک: در مکان‌های عمومی و شلوغ، استفاده از ماسک می‌تواند به کاهش خطر انتقال ویروس کمک کند.
واکسیناسیون: واکسن آبله می‌تواند تا حدودی از ابتلا به آبله میمون پیشگیری کند.

 

گروه‌های پرخطر ابتلا به آبله میمون

 

آبله میمون، گرچه بیماری همه گیر نیست، اما برخی گروه‌ها به دلیل شرایط خاص خود در معرض خطر بیشتری برای ابتلا قرار دارند. درک این گروه‌ها به ما کمک می‌کند تا اقدامات پیشگیرانه موثرتر و هدفمندتری را انجام دهیم.

افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند بیماران مبتلا به ایدز، افرادی که تحت شیمی درمانی هستند یا افرادی که از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های عفونی از جمله ام پاکس قرار دارند.
کارکنان بهداشتی: کارکنان بهداشتی که به طور مستقیم با بیماران مبتلا به این بیماری در تماس هستند، در معرض خطر بالاتری قرار دارند.
افرادی که تماس جنسی با افراد متعدد دارند: افرادی که چندین شریک جنسی دارند، به ویژه مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند.
مسافران به مناطق اندمیک: افرادی که به مناطقی سفر می‌کنند که این ویروس در آنجا بومی است، مانند برخی کشورهای آفریقایی، در معرض خطر بیشتری هستند.
خانواده‌ها و مراقبین افراد مبتلا: خانواده‌ها و مراقبین افرادی که به ویروس مبتلا هستند، به ویژه اگر تماس نزدیک و طولانی مدت با بیمار داشته باشند، در معرض خطر هستند.
کودکان: کودکان به دلیل سیستم ایمنی در حال توسعه، ممکن است نسبت به بزرگسالان آسیب‌پذیرتر باشند.
زنان باردار: زنان باردار به دلیل تغییرات سیستم ایمنی در دوران بارداری، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای عوارض ام پاکس قرار داشته باشند.

 

 

روش‌های تشخیص آبله میمون

 

تشخیص دقیق آبله میمون برای کنترل و درمان این بیماری بسیار مهم است. پزشکان برای تشخیص این بیماری از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند که شامل موارد زیر است:

 

معاینه فیزیکی

بررسی بثورات پوستی: پزشک با دقت به بثورات پوستی، محل، اندازه، شکل و رنگ آن‌ها توجه می‌کند. این اطلاعات به تشخیص اولیه بیماری کمک می‌کند.
بررسی غدد لنفاوی: تورم غدد لنفاوی یکی از علائم رایج این بیماری است. پزشک با لمس کردن گردن، زیر بغل و کشاله ران، به بررسی تورم غدد لنفاوی می‌پردازد.
بررسی سایر علائم: پزشک سایر علائم مانند تب، سردرد، درد عضلانی و خستگی را نیز بررسی می‌کند.

 

آزمایش‌های تشخیصی

 

آزمایش PCR: این آزمایش حساس‌ترین و دقیق‌ترین روش برای تشخیص این ویروس است. در این آزمایش، نمونه‌ای از ضایعات پوستی، ترشحات بدن یا مایع مغزی نخاعی گرفته می‌شود و وجود DNA ویروس ام پاکس در آن بررسی می‌شود.
کشت ویروسی: این آزمایش شامل کشت ویروس ام پاکس در محیط کشت سلولی است. این روش زمان‌برتر از PCR است و کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آزمایش سرولوژی: این آزمایش برای تشخیص آنتی‌بادی‌های تولید شده علیه ویروس در خون استفاده می‌شود. این آزمایش بیشتر برای تشخیص موارد گذشته بیماری استفاده می‌شود.

mpox ممکن است با برخی بیماری‌های دیگر مانند آبله مرغان، زگیل تناسلی، عفونت‌های باکتریایی پوست و برخی بیماری‌های پوستی دیگر اشتباه گرفته شود. بنابراین، پزشک برای تشخیص دقیق، ممکن است آزمایش‌های دیگری را نیز درخواست کند.

 

 

تفاوت علائم آبله میمون و آبله مرغان

 

ام پاکس و آبله مرغان هر دو بیماری ویروسی هستند که با بثورات پوستی همراه هستند و ممکن است برای افراد ناآشنا شبیه به هم به نظر برسند. اما در واقع، تفاوت‌های قابل توجهی بین این دو بیماری وجود دارد که به تشخیص دقیق و درمان مناسب کمک می‌کند.

 

آبله مرغان

 

 

بثورات: بثورات آبله مرغان معمولاً به صورت پراکنده در سراسر بدن ظاهر می‌شود و در مراحل مختلف تکامل قرار دارند. یعنی ممکن است همزمان لکه‌های قرمز، تاول‌های کوچک و پوسته‌ها روی پوست دیده شود.
خارش شدید: خارش شدید یکی از ویژگی‌های بارز آبله مرغان است.
تکامل سریع ضایعات: ضایعات پوستی آبله مرغان به سرعت از لکه به تاول و سپس به پوسته تبدیل می‌شوند.
تکامل همزمان ضایعات: ضایعات پوستی آبله مرغان در نقاط مختلف بدن همزمان ظاهر نمی‌شوند و در مراحل مختلف تکامل قرار دارند.
تورم غدد لنفاوی: تورم غدد لنفاوی در آبله مرغان معمولاً دیده نمی‌شود.

 

آبله میمون

 

 

بثورات: بثورات ام پاکس معمولاً در یک مرحله مشخص و همزمان در سراسر بدن ظاهر می‌شوند. یعنی تمام ضایعات در یک مرحله از تکامل (لکه، تاول، پوسته) قرار دارند.
خارش کمتر: خارش در آبله میمون نسبت به آبله مرغان کمتر است.
تکامل آهسته ضایعات: ضایعات پوستی آبله میمون کندتر از آبله مرغان تکامل می‌یابند.
تورم غدد لنفاوی: تورم غدد لنفاوی یکی از علائم اولیه آبله میمون است.
ضایعات عمیق‌تر: ضایعات پوستی mpox معمولاً عمیق‌تر و سفت‌تر از آبله مرغان هستند.

 

 

جدول مقایسه علائم آبله میمون و آبله مرغان

        

علاوه بر تفاوت‌های ذکر شده، برخی علائم دیگر مانند تب، سردرد، درد عضلانی و خستگی ممکن است در هر دو بیماری وجود داشته باشد و تشخیص را پیچیده کند. بنابراین، انجام آزمایش‌های تشخیصی مانند PCR برای تایید تشخیص ضروری است.

 

واکسن‌های آبله و نقش آن‌ها در پیشگیری از آبله میمون

 

واکسن‌های آبله، به ویژه واکسن‌های نسل قدیمی‌تر، به دلیل شباهت ژنتیکی بین ویروس‌های آبله و mpox، می‌توانند تا حدودی در پیشگیری از آبله میمون موثر باشند. حالا این سوال پیش می آید که چرا  واکسن آبله در برابر آبله میمون موثر است.

شباهت ژنتیکی: ویروس‌های آبله و آبله میمون از خانواده‌ی پُکس‌ویروس‌ها هستند و شباهت ژنتیکی زیادی دارند. به همین دلیل، سیستم ایمنی فردی که واکسن آبله دریافت کرده است، تا حدودی می‌تواند در برابر ویروس آبله میمون نیز ایمنی ایجاد کند.
ایمنی متقاطع: واکسن آبله باعث تولید آنتی‌بادی‌هایی می‌شود که می‌توانند به برخی از پروتئین‌های مشترک بین ویروس‌های آبله و آبله میمون متصل شوند. این امر باعث ایجاد ایمنی متقاطع می‌شود و بدن را در برابر عفونت با ویروس ام پاکس مقاوم‌تر می‌کند.

 

مطالعات نشان داده‌اند که واکسن‌های آبله می‌توانند تا حدود 85 درصد در پیشگیری از آبله میمون موثر باشند. با این حال، میزان اثربخشی واکسن به عوامل مختلفی از جمله نوع واکسن، دوز واکسن، زمان واکسیناسیون و وضعیت ایمنی فرد بستگی دارد.

 

برنامه‌های واکسیناسیون علیه آبله میمون در ایران

 

برنامه‌های واکسیناسیون علیه آبله میمون در ایران، تاکنون، اعلام نشده است. برای کسب اطلاعات دقیق و به‌روز در مورد برنامه‌های واکسیناسیون و شیوع ام پاکس در ایران، بهتر است به وب‌سایت‌های رسمی وزارت بهداشت و سازمان‌های بهداشتی کشور مراجعه کنید.

علت اصلی عدم اعلام برنامه واکسیناسیون علیه mpox در ایران چندین عامل است:

 

توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی: سازمان جهانی بهداشت تاکنون واکسیناسیون عمومی علیه ام پاکس را برای همه افراد توصیه نکرده است.
میزان شیوع بیماری در ایران: تاکنون موارد محدودی از این بیماری در ایران گزارش شده است و شیوع گسترده‌ای از این بیماری در کشور مشاهده نشده است.
محدودیت دسترسی به واکسن: واکسن ام پاکس در همه کشورها به وفور در دسترس نیست و تولید آن نیز محدود است.

 

واکسن‌های آبله می‌توانند نقش مهمی در پیشگیری از ام پاکس ایفا کنند، اما این واکسن‌ها به تنهایی برای کنترل شیوع این بیماری کافی نیستند. رعایت بهداشت فردی، اجتناب از تماس نزدیک با افراد مبتلا و حیوانات آلوده و انجام واکسیناسیون به موقع، از جمله اقدامات مهم برای پیشگیری از آبله میمون هستند.

برای دور کردن حیوانات در طبیعت و شهر دورکننده حیوانات ،دستگاه کاربردی است که می توانید از آن بهره ببرید.

اگر علائم ام پاکس را در خود مشاهده کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به بهبودی سریع‌تر و جلوگیری از گسترش بیماری کمک کند.
لطفا توجه داشته باشید که اطلاعات ارائه شده در این متن صرفاً جهت اطلاع‌رسانی بوده و نباید به عنوان جایگزینی برای مشاوره پزشکی تلقی شود. برای کسب اطلاعات دقیق‌تر و درمان، همیشه به پزشک خود مراجعه کنید.

 

همچنین بخوانید:  پشه آئدس | پشه خطرناک در ایران

 

منابع:
سازمان جهانی بهداشت (WHO)
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)